Polski ustawodawca nie zdążył w wymaganym terminie na wprowadzenie ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Wszystkie kraje członkowskie na uchwalenie stosownych przepisów miały czas do 17 grudnia 2021 r. Ten trudny temat spotkał się z dużym kłopotem w krajach europejskich, które w większości – tak jak Polska – nie zdążyły do wskazanego dnia z przygotowaniem określonych przepisów.
Wprowadzenie wymagań dla sygnalisty
Pomimo braku przepisów krajowych wiele podmiotów, które zostały zobowiązane do przygotowania rozwiązań dla sygnalistów, wprowadziły wewnętrzne przepisy i udostępniły kanały przyjmowania zgłoszeń. Nie czekając na ustawodawcę krajowego podmioty te wprowadziły swoje regulacje w oparciu o dyrektywę o sygnalistach. Kwestia przyjmowania zgłoszeń wewnętrznych została w przepisach europejskich opisana dość precyzyjnie. Jedyną wątpliwość budziły zgłoszenia anonimowe, które – zgodnie z zapisami dyrektywy – powinny być przyjmowane lub nie, w zależności od ustaleń krajowych ustawodawców. W pierwszym projekcie polskiej ustawy pozostawiono dowolność przyjmowania zgłoszeń anonimowych pracodawcom. Drugi projekt nie dopuszcza przyjmowanie zgłoszeń anonimowych. Pracodawcy, którzy zdążyli wprowadzić regulacje chroniące sygnalistów w dużej części nie zdecydowali się na przyjmowanie zgłoszeń anonimowych.
Czy w Polsce sygnalista jest chroniony?
Pomimo braku przepisów krajowych określających wymagania stawiane podmiotom w kwestii ochrony sygnalisty, w momencie dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego pozostaje on bezpieczny. Chronią go zapisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 o ochronie osób zgłaszających naruszenia Unii. Sygnalista zawsze może powołać się na zapisy europejskie.
Główny problem, który pozostaje w sytuacji nieuchwalenia przepisów krajowych jest procedura przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych. Kiedy sygnalista obawia się działań odwetowych ze strony pracodawcy lub współpracowników albo kanały wewnętrzne nie zostały udostępnione – można zgłaszać informacje o naruszeniu do podmiotów właściwych. Podmioty te nie zostały doprecyzowane w dyrektywie, zatem obowiązek ten spoczywa na ustawodawstwach krajowych. Projekt polskiej ustawy wskazuje Rzecznika Praw Obywatelskich, który jest jednym z podmiotów zobowiązanych do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych. Więcej na https://sygnalista24.info/nowy-projekt-ustawy-o-sygnalistach-z-dnia-6-04-2022r/. Jednak nie będzie się zajmował działaniami następczymi. Do tego zostały delegowane inne podmioty publiczne, które będą rozpatrywały sprawy w oparciu o swoje kompetencje. Podmioty te zostały wskazane w drugim projekcie polskiej ustawy.
Prace nad polską ustawą trwają. Niestety nie znamy terminu wejścia w życie interesującej nas ustawy.
